Η σειρά “Sharp Objects(Αιχμηρά Αντικείμενα)” και το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου(Munchausen Syndrome by Proxy)

 

Η σειρά μυστηρίου της HBO «Sharp Objects» βασίζεται στο ομώνυμο best seller της Gillian Flynn. Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από μία ψυχολογικά ασταθή δημοσιογράφο, την Camille (Amy Adams), η οποία επιστρέφει στη γενέτειρά της για να καλύψει το ρεπορτάζ για το φόνο ενός κοριτσιού και ην εξαφάνιση ενός δεύτερου. Η έρευνά της την οδηγεί πίσω στο σκοτεινό οικογενειακό παρελθόν της, και τα σφραγισμένα μυστικά της αρχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια. Μυστικά που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την τραυματική σχέση της με τη μητέρα της(Patricia Clarkson, η οποία κέρδισε μια Χρυσή Σφαίρα για την ερμηνεία της) και την ανύπαρκτη σχέση της με την ετεροθαλή αδερφή της(Eliza Scanlen). Είναι ο μοναδικός, άλλωστε, τρόπος να λυθεί το μυστήριο των φόνων!.

Το «Sharp Objects», μια συναρπαστική σειρά οκτώ επεισοδίων, δεν είναι το κλασικό θρίλερ εγκλήματος. Το θέμα της σειράς στρέφεται στο τραυματικό, συναισθηματικά και σωματικά, παρελθόν της Camille, το οποίο εξακολουθεί να τη στοιχειώνει.

Ο τίτλος παραπέμπει στη συνήθειά της να χαράσσει με αιχμηρά εργαλεία λέξεις στη σάρκα της, μετατρέποντας το σώμα της σε ένα λεξικό με ουλές. Ο πραγματικός λόγος για να δείτε το «Sharp Objects» είναι για να παρακολουθήσετε την πρωταγωνίστρια να βυθίζεται ολοένα και βαθύτερα στην τραυματική ιστορία της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η σειρά, πέρα από την κεντρική υπόθεση της εξιχνίασης του φόνου, πραγματεύεται ένα όχι και τόσο διαδεδομένο ψυχολογικό ζήτημα, αυτό του Συνδρόμου Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου(Munchausen Syndrome by Proxy).

Τι είναι το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου(Munchausen Syndrome by Proxy);

Το σύνδρομο αυτό το συναντάμε στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών- Πέμπτη Αναθεώρηση (DSM-V) το οποίο μας το περιγράφει ως μια πλασματική διαταραχή επιβαλλόμενη σε άλλον. Δηλαδή το παιδί (συνήθως) ή κάποιο εξαρτώμενο ηλικιωμένο πρόσωπο, αναφέρεται να είναι το αντικείμενο της πρόκλησης ή επινόησης νόσου από τον φροντιστή του.

Το σύνδρομο ονομάζεται έτσι από το βαρώνο Μινχάουζεν, ο οποίος ήταν Γερμανός συγγραφέας (1720-1797), και έγινε πρωταγωνιστής του βιβλίου του Ροδόλφου Ράσπε, του 1785, όπου και ο βαρώνος διηγείται τα υποτιθέμενα κατορθώματα του στον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (1768-1774), για να προκαλέσει το θαυμασμό των υπολοίπων. Το σύνδρομο επινοήθηκε από τον παιδίατρο καθηγητή Roy Meadow το 1977 ως μια μορφή ύπουλης παιδικής κακοποίησης, όπου τα συμπτώματα του συνδρόμου εμφανίστηκαν σε εξαρτημένα παιδιά από τις μητέρες τους.

Τι κάνουν οι άνθρωποι που πάσχουν από το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου(Munchausen Syndrome by Proxy);

Ο φροντιστής, κατασκευάζει ένα πλαστό ιατρικό ιστορικό ή προκαλεί σημάδια μέσω του τραυματισμού ή και ασθένεια σ’ ένα πρόσωπο το οποίο βρίσκεται υπό την φροντίδα του (παιδί, ηλικιωμένος, ανάπηρος), έτσι ώστε να χρειαστεί να αναζητήσει βοήθεια από ιατρικό προσωπικό και νοσοκομεία. Οι μονάδες υγείας μη γνωρίζοντας ότι αντιμετωπίζουν μία τέτοια διαταραχή μπροστά τους, διευκολύνουν τη συνέχεια της κατάστασης του θύματος, το υποβάλλουν σε πληθώρα εξετάσεων, και κατόπιν θεραπειών, ακόμη και επεμβάσεων που εν τέλει είναι ανούσιες και επιβλαβείς και χειροτερεύουν την κατάσταση. Ο θύτης δεν έχει κάποιο υλικό κέρδος από αυτή την κατάσταση ούτε αποσκοπεί σε κάτι τέτοιο, αλλά καλύπτει την εσωτερική του ανάγκη να κερδίζει τον οίκτο και την προσοχή είτε του ιατρικού προσωπικού είτε άλλων ανθρώπων και λαμβάνουν ευχαρίστηση μέσα από αυτό. Ο θύτης καταφέρνει και πείθει το περιβάλλον γιατί πριν βάλει σε εφαρμογή το σχέδιό του έχει μελετήσει πολύ καλά τη νόσο που θέλει να υποκριθεί και γνωρίζει ακριβώς την συμπτωματολογία ώστε να την προκαλέσει.

Οι τρόποι που χρησιμοποιεί ποικίλλουν: δηλητηρίαση, τραύματα, αιμορραγία, μολύνσεις με τοξίνες ή φάρμακα, ασφυξία. Μπορεί να εισάγει στον οργανισμού του θύματος ουσίες είτε μέσω της έκχυσης είτε δια στόματος ή να αλλοιώσει τη δειγματοληψία όπου θα προσκομιστεί για εξέταση, ώστε να προκαλέσει τεχνητά ασθένεια στο θύμα. Όπως είναι αντιληπτό όλο αυτό είναι πολύ επικίνδυνο με καταστροφικές συνέπειες για την εξέλιξη της υγείας του θύματος. Το θύμα είτε δηλητηριάζεται σταδιακά, ή διαγιγνώσκεται λανθασμένα, λαμβάνει θεραπείες που δεν χρειάζεται ή υπόκειται σε επεμβάσεις και χειροτερεύει ή καταλήγει. Άρα μιλάμε για μια δολοφονική ενέργεια του θύτη προς το θύμα. Eίναι δύσκολο να γίνει η διάγνωση της διαταραχής ή είναι πολύ αργά καθώς το θύμα έχει φτάσει σε επικίνδυνο σημείο για την ζωή του και για την ψυχική του υγεία.

Τα παγκόσμια στατιστικά για το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου(Munchausen Syndrome by Proxy);

Η διαταραχή αυτή αφορά ως επί το πλείστον μητέρες (93%-99%) οι οποίες συχνά διαθέτουν εκπαίδευση ή ενδιαφέρον για τον ιατρικό κλάδο, και υπάρχει το ενδεχόμενο αλλά μέλη της οικογένειας να υπάρχουν ως ηθικοί αυτουργοί. Αρκετές από τις μητέρες, πάσχουν από ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, διαταραχές προσωπικότητας ή έχουν προσωπικό ιστορικό από το ίδιο σύνδρομο, δηλαδή να προκαλούν πλασματικές ασθένειες στον εαυτό τους. Οι σύζυγοι-πατεράδες στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν άγνοια, είναι ήδη απόμακροι και μάλιστα φροντίζουν οι μητέρες να τους απομακρύνουν κι άλλο επιμελώς. Σε μικρότερο ποσοστό ως θύτες οι πατεράδες (γύρω στο 7%), συγγενείς, θετοί και ανάδοχοι γονείς, οικιακοί βοηθοί και μπέιμπι σίτερς. Τα παιδιά κάτω των 5 ετών, και των δύο φύλων είναι τα πιο συνήθη θύματα αν και μπορεί να συνεχιστεί και κατά την εφηβεία και τα ίδια τα θύματα μετέπειτα ως ενήλικες εκδηλώνουν με τη σειρά τους το σύνδρομο στα παιδιά τους.

Από τη στιγμή που το σύνδρομο είναι δύσκολο να διαγνωστεί, διαιωνίζεται η κατάσταση για το θύμα με αποτέλεσμα να νοσεί, να χειροτερεύει και να καταλήγει. Τα ποσοστά θνησιμότητας φαίνεται να αγγίζουν το 7-10%, ενώ όταν υφίστανται δηλητηριάσεις ή ασφυξία μπορεί να αυξηθεί στο 30%».

Το προφίλ του θύτη και τα προειδοποιητικά σημάδια

Είναι συχνότερα η μητέρα, παρουσιάζεται αρχικά ως φυσιολογικός και στοργικός γονέας, ενώ είναι φοβερά χειριστική, λέει ψέματα, δίνει συνεχώς εξηγήσεις για την συμπεριφορά της, έχει ιατρικές γνώσεις και της αρέσει να ασχολείται με αυτά και να κάνει επίδειξη γνώσεων. Αρνείται την παθολογική συμπεριφορά ακόμη και όταν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία, η συμπεριφορά της γίνεται πιο επικίνδυνη αν αντιληφθεί ότι την υποψιάζονται, αλλάζει συμπεριφορά όταν αυτή αποκαλύπτεται, αλλά συνήθως δεν σταματά τη δράση της. Αναζητά βοήθεια από πολλούς διαφορετικούς γιατρούς με συχνές επισκέψεις σε νοσοκομεία και συχνή χρήση φαρμάκων. Μπορεί να δείχνει ιδιαίτερα αγχώδης και να επιμένει πως το παιδί της είναι ευάλωτο στις αρρώστιες ή να επιμένει ότι νοσεί και το ‘χει εσώκλειστο σπίτι και μόνο το πηγαίνει στα νοσοκομεία και στους γιατρούς ενώ οι εξετάσεις του παιδιού φαίνονται φυσιολογικές.

Αν, δε, και το παιδί δείχνει έντονα προσκολλημένο με τη μητέρα θύτη, και υπάρχει φόβος συσχέτισης με οποιονδήποτε άλλον τότε θα πρέπει να διερευνάται περαιτέρω η περίπτωση. Όταν το παιδί απομακρύνεται από τη μητέρα δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Συχνά, η μητέρα έχει ιστορικό συνδρόμου Μινχάουζεν και χρησιμοποιεί τα θύματά της για να ικανοποιήσει τις εσωτερικές της ανάγκες, με την προσοχή που εισπράττει έχοντας ένα άρρωστο παιδί.

Γιατί το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου(Munchausen Syndrome by Proxy) εντοπίζεται δύσκολα;

Η κλινική πρακτική έχει δείξει ότι το φαινόμενο είναι δύσκολο στη διάγνωση του και απαιτεί εμπειρία. Οι προγνωστικοί παράγοντες δεν είναι καλοί εάν το παιδί είναι στο σπίτι. Στηρίζεται αρχικά στον υψηλό δείκτη υποψίας των θεραπόντων ιατρών και απαιτεί στενή συνεργασία του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Χαρακτηριστικό των περιπτώσεων είναι ότι τα περισσότερα παιδιά έχουν στο ιστορικό τους μακροχρόνιες νοσηλείες και έχουν υποστεί επώδυνες διαγνωστικές και θεραπευτικές επεμβάσεις προτού τεθεί η διάγνωση.

Σύμφωνα με τον Meadow, παράγοντες κινδύνου συνιστούν η ηλικία (κάτω των 5 ετών), περιστατικά ασφυξίας ή μέθης και η ύπαρξη όμοιων συμπτωμάτων ή θανάτου σε αδέρφια. Συγκεκριμένα, η ύπαρξη περισσοτέρου του ενός θανάτου σε μία οικογένεια πρέπει να αποτελεί «κόκκινη σημαία». Η ακόλουθη φράση είναι γνωστή σαν τον νόμο του Meadow «Ένας ξαφνικός βρεφικός θάνατος είναι τραγωδία, δύο είναι ύποπτοι και τρεις είναι φόνος, εκτός αν αποδειχθεί διαφορετικά».

O Meadow τη δεκαετία του 1990 κλήθηκε πολλές φορές σαν μάρτυρας σε δίκες παιδικής κακοποίησης και η επιστημονική του γνώμη οδήγησε πολλές μητέρες να καταδικαστούν για ανθρωποκτονία. Σε άλλες περιπτώσεις, τα παιδιά απομακρύνθηκαν από τους γονείς τους.

Αντιμετώπιση και Πρόγνωση

Αυτό που προέχει είναι η υγεία κι η ασφάλεια του παιδιού, συνεπώς μετά τη διάγνωση θα πρέπει να υπάρχει 24ωρη επιτήρηση του παιδιού. Το πρόβλημα πρέπει να αποκαλυφθεί στην οικογένεια με υποστηρικτικό τρόπο και να γίνει άμεση αναφορά στα κέντρα παροχής φροντίδας παιδιών και στις Νομικές Αρχές. Άμεση παραπομπή της μητέρας για ψυχιατρική περίθαλψη και του παιδιού για παιδοψυχιατρική, και μάλιστα η μητέρα χρειάζεται συνεχή ψυχολογική υποστήριξη, γιατί σε πολλά περιστατικά μετά τη διάγνωση του συνδρόμου η μητέρα εμφάνισε αυτοκτονικό ιδεασμό. Απαιτείται φαρμακευτική αγωγή και μακροχρόνια παρακολούθηση και σε κάποιες περιπτώσεις όπου κρίνουν κι οι αρχές αφαιρείται η επιμέλεια.

 

Γράφει ο George James

 

Πηγές:

- www.flowmagazine.gr

- www.oneman.gr

- www.crimetimes.gr