Ο κοινωνικός
κανιβαλισμός είναι ένα σύνθετο και πολύπλοκο φαινόμενο. Οι κύριοι τρόποι
εφαρμογής του είναι η χλεύη και η βία. Η χλεύη που στρέφεται ενάντια σε έναν
άνθρωπο που είτε είναι διαφορετικός είτε αντιμετωπίζει δυσκολίες που δεν
αντιμετωπίζουν οι άλλοι ή απλώς είναι το εύκολο άλλοθι που ψάχνουν πολλοί για
να γλυκάνουν την κατάντια τους. Όλοι μα όλοι για κάποια στιγμή στην ζωή μας
υπήρξαμε κοινωνικά κανίβαλοι. Η ανθρώπινη φύση μεταβάλλεται από άνθρωπο σε
άνθρωπο και από ηλικία σε ηλικία αλλά στα βασικά της σημεία παραμένει η ίδια
πάντα στους αιώνες.
Ένα από τα
πιο τοξικά πρότυπα συμπεριφοράς παρουσιάζεται στα άτομα που καταβροχθίζουν
ψυχολογικά άλλους ανθρώπους. Αυτά τα άτομα εξασκούν ένα είδος ψυχικού
κανιβαλισμού. Ο «ανθρωποφάγος» συχνά δείχνει να είναι ένα σωστό, ικανό,
αυτοδύναμο, γενναιόδωρο και θρεπτικό άτομο. Μόνον όταν το θύμα του έχει
επενδύσει σημαντική ενέργεια και έχει δεθεί συναισθηματικά μαζί του,
ανακαλύπτει τι συμβαίνει.
Το δηλητήριο
του «ανθρωποφάγου» μπορεί να παρουσιαστεί ξαφνικά σε μια τεράστια δόση ή μπορεί
να γίνεται αισθητό σαν χρόνιος πόνος, στέρηση και απογοήτευση.
Στην πρώτη
περίπτωση, το θύμα έχει μια ισχυρή εμπειρία δηλητηριασμού, και η σχέση έχει
απότομο τέλος. Νιώθει σαν να του τράβηξαν το χαλί κάτω απ' τα πόδια του και
μπορεί να νιώσει ζαλισμένος και συγχυσμένος για το τι συνέβη και για το πως
μπορεί να έκανε τόσο λάθος για τον άλλον. Νιώθει ότι τον χρησιμοποίησαν, τον
εκμεταλλεύτηκαν και τον στράγγιξαν.
Στη χρόνια
μορφή, το θύμα απομυζείται μέχρι εξάντλησης, οπότε πια ο δηλητηριαστής,
ξαναφορά τη θρεπτική μάσκα του και την κρατά μέχρι να καθησυχαστεί το θύμα.
Το bullying είναι
κοινωνικός κανιβαλισμός
Το παιδί όταν γεννιέται, συμφώνα με τον Φρόιντ, είναι καθαρό «Εκείνο», μεγαλώνοντας ωριμάζει και αναπτύσσει την συνείδηση του και αποκτά το «Εγώ». Το μικρό παιδί θέλει να καλύψει τις βιολογικές του ανάγκες και ορμές. Μια από αυτές τις ορμές είναι και η τάση επικράτησης απέναντι στους άλλους, στην προκειμένη περίπτωση τους συμμαθητές.
Επειδή
έχουμε να κάνουμε με παιδιά οι καταστάσεις που δημιουργούνται είναι
συναισθηματικά φορτισμένες και τα ξεσπάσματα βίαια και η πληγές που δημιουργούν
μένουν για πάντα εντυπωμένες στον νου του ανθρώπου για αυτόν τον λόγο το
bullying ξεχωρίζει ανάμεσα στις διάφορες εκδοχές του κοινωνικού κανιβαλισμού.
Αυτό όμως
δεν σημαίνει ότι τα αντίστοιχα φαινόμενα στους ενήλικες είναι λιγότερο
σημαντικά για την ψυχική υγεία του ατόμου.
Ο κανιβαλισμός στα
Μ.Μ.Ε.
Στη βάση της
μεθόδου «άρτος και θεάματα» εντοπίζουμε τον κοινωνικό κανιβαλισμό. Οι αρχαίοι
Ρωμαίοι κατά βάθος χαίρονταν που έβλεπαν τους σκλάβους να γίνονται τροφή για τα
λιοντάρια, γιατί πρώτον δεν ήταν οι ίδιοι το γεύμα και δεύτερον αισθάνονταν ότι
αυτοί ήταν οι ισχυροί που περιβάλλονταν από την ασφάλεια της κερκίδας και
μπορούσαν να γελάνε και να χλευάζουν.
Κάτι ανάλογο
συμβαίνει τα τελευταία 50 χρόνια όπου ο τηλεθεατής από την ασφάλεια του καναπέ
του κάθεται και παρακολουθεί τον δημόσιο εξευτελισμό αδύναμων ανθρώπων ή απλώς
θυμάτων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ακόμη και οι πιο τραγικές στιγμές της ζωής
τους για χάρη τηλεθέασης και μόνο. Ή το άλλο, την πλύση εγκεφάλου που ηθελημένα
διαπράττουν επιβάλλοντας πρόσωπα και θέματα, που κάνουν τον απλό κόσμο να είναι
προς απόγνωση και αυτοκτονία, μιας και νιώθει ένα μηδενικό, ένα τίποτα, μπροστά
στα κατασκευασμένα και επιτυχημένα είδωλα με τα πολλά εκατομμύρια και την
γκλαμουρέ ζωή. Είναι τόσο μεγάλη η ανάγκη για ανθρωποφαγία από τους τηλεθεατές
που πάντα τέτοιες εκπομπές είναι εξαιρετικά κερδοφόρες.
Η ανθρωποφαγία στα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Social Media) είναι τα μοναδικά και ταυτόχρονα ελπιδοφόρα μέσα επικοινωνίας της νέας εποχής. Έχουνε δώσει την δυνατότητα σε ανθρώπους που παλαιοτέρα ούτε που θα συναντιόντουσαν μεταξύ τους να ανταλλάξουν ιδέες, απόψεις και γιατί όχι να ερωτευτούν. Παρ’ όλα αυτά το facebook και το twitter δεν είναι ουτοπίες, κάθε άλλο μάλιστα. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τα social media σαν κουζίνες που όλα και όλοι μπαίνουν στο ίδιο καζάνι και βράζουν μαζί. Θα μπορούσε το παιχνίδι για την επιβολή να λείψει από αυτό το μείγμα; Όχι βέβαια, όπου υπάρχει αυτό το παιχνίδι υπάρχει και ο κανιβαλισμός.
Κακόβουλα
σχόλια, χλευαστικές κοινοποιήσεις, κακής ποιότητας χιούμορ. Όλα αυτά είναι τα
εργαλεία που διαθέτουν οι κρυμμένοι ανθρωποφάγοι πίσω από τα προφίλ με τις
χαρούμενες φωτογραφίες. Ακούγονται λίγα αλλά δεν είναι αν σκεφτεί κανείς την
τρομακτική επιρροή που ασκούν τα social media στα εκατομμύρια των ψυχών που διψάνε
για ένα «like» και ένα «share», ένα «tweet» ή μία καρδούλα στο «Instagram».
Ανθρωποφάγος
δεν είναι ο άλλος, όλοι μας υπήρξαμε έστω για μια φορά στη ζωή μας συνειδητά ή
ασυνείδητα κοινωνικά κανίβαλοι. Είπαμε είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης το
να θέλει να κυριαρχήσει κανιβαλίζοντας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να το
αφήσουμε ανεξέλεγκτο. Η χαλιναγώγηση αυτής της τάσης είναι ατομική υπόθεση που
όμως καθορίζεται από την αγωγή που λαμβάνει το άτομο. Μα τι αγωγή μπορεί να
δώσει στις γενιές του αύριο, μια γενιά που μέσα στην κρίση θεοποίησε τον
λαϊκισμό, έκανε σημαία της την κοινωνικοπολιτική ασυναρτησία και εθίστηκε σε
ένα βλακώδες ταξικό μίσος.
Γράφει ο George
James
Πηγές:
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου